Κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου, υπό την ηγεσία του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) από το 1973, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Έχει γίνει η μεγαλύτερη παγκόσμια περιβαλλοντική εκστρατεία για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, προσελκύοντας ένα τεράστιο παγκόσμιο κοινό σε περισσότερες από 150 χώρες για την αντιμετώπιση των πιο πιεστικών περιβαλλοντικών προκλήσεων του σήμερα.
Το θέμα της φετινής εκστρατείας είναι #BeatPlasticPollution (καταπολέμα την πλαστική ρύπανση), η οποία ηγείται του UNEP (United Nations Environment Programme) και χώρα φιλοξενίας είναι η Δημοκρατία της Κορέας. Η πλαστική ρύπανση διαπερνά κάθε γωνιά του πλανήτης μας και η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025 καλεί σε συλλογική δράση για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Πλαστική Ρύπανση - Επιπτώσεις
Βάση ερευνών των Ηνωμένων Εθνών, περισσότεροι από 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράγονται κάθε χρόνο παγκοσμίως, εκ των οποίων τα μισά έχουν σχεδιαστεί ως μίας χρήσης. Από αυτά, λιγότερο από το 10% ανακυκλώνεται. Υπολογίζεται ότι 11 εκατομμύρια τόνοι καταλήγουν σε λίμνες, ποτάμια και θάλασσες ετησίως. Τα μικροπλαστικά (μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού διαμέτρου έως 5 χιλιοστά), βρίσκουν τον δρόμο τους προς τα τρόφιμα, το νερό και τον αέρα. Συνεπώς, εκτιμάται ότι κάθε άτομο στον πλανήτη καταναλώνει περισσότερα από 50.000 σωματίδια πλαστικού ετησίως και πολλά περισσότερα αν ληφθεί υπόψη η εισπνοή. Ειδικά τα πλαστικά μίας χρήσης, βλάπτουν πολύ σοβαρά την ανθρώπινη υγεία, τη βιοποικιλότητα και μολύνει κάθε οικοσύστημα, από τις κορυφές των βουνών μέχρι τον πυθμένα του ωκεανού.
Τα τοξικά χημικά πρόσθετα και οι ρύποι που βρίσκονται στα πλαστικά απειλούν την ανθρώπινη υγεία σε παγκόσμια κλίμακα. Οι άνθρωποι εκτίθενται σε μια μεγάλη ποικιλία τοξικών χημικών ουσιών και μικροπλαστικών μέσω της εισπνοής, της κατάποσης και της άμεσης επαφής με το δέρμα, καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των πλαστικών. Οι επιστημονικά αποδεδειγμένες επιπτώσεις στην υγεία περιλαμβάνουν την πρόκληση καρκίνου ή την αλλαγή της ορμονικής δραστηριότητας (γνωστή ως ενδοκρινική διαταραχή), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αναπαραγωγική, αναπτυξιακή και γνωστική εξασθένηση.
Οι ευάλωτες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των γυναικών, των εργαζομένων στον τομέα των αποβλήτων και των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την περιβαλλοντική αδικία. Οι αρνητικές επιπτώσεις του πλαστικού είναι ιδιαίτερα έντονες στα παιδιά στη μήτρα και στα μικρά παιδιά, με αυξημένους κινδύνους προωρότητας, θνησιγένειας, γενετικών ανωμαλιών των αναπαραγωγικών οργάνων, νευροαναπτυξιακών βλαβών, μειωμένης ανάπτυξης των πνευμόνων και καρκίνου της παιδικής ηλικίας (Minderoo-Monaco Commission on Plastics and Health, 2023).
Τέλος, τα πλαστικά συμβάλλουν στους πολυάριθμους κινδύνους για την υγεία που σχετίζονται με την άνοδο των θερμοκρασιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Αντιμετώπιση της Πλαστικής Ρύπανσης
Για πάνω από 50 χρόνια, το UNEP συνεργάζεται με κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και φορείς του ΟΗΕ για να αντιμετωπίσει τις πιο πιεστικές περιβαλλοντικές προκλήσεις της ανθρωπότητας.
Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος για το 2025 έχει σκοπό:να κινητοποιήσει κοινότητες παγκοσμίως ώστε να εφαρμόσουν και να υποστηρίξουν λύσεις, να αναδείξει τα αυξανόμενα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης και να δώσει ώθηση στην άρνηση, τη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την επανεξέταση της χρήσης πλαστικών.
Επίσης, πρόκειται να ενισχύσει την παγκόσμια δέσμευση που αναλήφθηκε το 2022 για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης μέσω μιας παγκόσμιας συνθήκης για τη ρύπανση από πλαστικά.
Κλείνοντας, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος υπενθυμίζει στις κυβερνήσεις, οργανισμούς, βιομηχανίες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με την επιστήμη και τις λύσεις που είναι διαθέσιμες σήμερα, να κλιμακώσουν και να επιταχύνουν τις δράσεις τους για την επίλυση της περιβαλλοντικής ρύπμανσης και να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές που οδηγούν σε συστημική αλλαγή.
