Στη Σαουδική Αραβία επικρατεί βαρύ πατριαρχικό σύστημα που έχει ρίζες από τη θρησκεία και την κουλτούρα του ισλάμ. Οι γυναίκες δεν χρίζουν ίσης αντιμετώπισης με τους άνδρες στους περισσότερους τομείς της κοινωνίας. Μέχρι πρόσφατα οι γυναίκες που τους επιτρεπόταν να εργαστούν ήταν μόλις το 17% του πληθυσμού της χώρας και έχουν μόνιμο κηδεμόνα κάποιον άντρα, είτε συγγενή είτε τον σύζυγο, αν και είναι ενήλικες. Ενώ ο Νόμος περί Προσωπικής Κατάστασης απαιτεί από τις γυναίκες να λάβουν την άδεια του άνδρα κηδεμόνα τους, για να παντρευτούν. Επίσης, εάν μια γυναίκα αρνηθεί να κάνει έρωτα με τον σύζυγο της χωρίς «νόμιμη δικαιολογία», χάνει το δικαίωμά της σε συζυγική διατροφή (nafaqa) από τον σύζυγό της, το οποίο περιλαμβάνει τροφή, στέγαση, ένδυση και άλλες «βασικές ανάγκες». Στην Ευρώπη, όπου υπάρχει ελευθερία και προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων μοιάζει σαν εφιάλτης το σαν ζεις σε μία τέτοια χώρα σαν γυναίκα.
Πάμε να δούμε τις πρόσφατες νομοθετικές τροποποιήσεις στη Σαουδική Αραβία, που διευκόλυναν έστω λίγο τη ζωή των γυναικών.
Η Σαουδική Αραβία έχει σημειώσει αξιοσημείωτα βήματα στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών, ιδίως στο πλαίσιο του σχεδίου μεταρρύθμισης Vision 2030. Το Vision 2030 της Σαουδικής Αραβίας είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε το 2016 υπό τον Πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Στόχος του είναι η διαφοροποίηση της οικονομίας, η μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο και ο μετασχηματισμός του Βασιλείου σε μια παγκόσμια επενδυτική δύναμη. Αυτό εν δείχνει και την βελτίωση της ζωής των κατοίκων και συνάμα των γυναικών, με την ενίσχυση της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και της στέγασης.
To 2018, η Σαουδική Αραβία κατάργησε την απαγόρευση οδήγησης από τις γυναίκες και από το 2019, οι γυναίκες άνω των 21 ετών μπορούν να ταξιδεύουν στο εξωτερικό χωρίς την άδεια άνδρα κηδεμόνα. Επίσης, οι γυναίκες μπορούν πλέον να υποβάλουν αίτηση και να ανανεώσουν διαβατήρια ανεξάρτητα από τον κηδεμόνα τους.
Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό έχει αυξηθεί σημαντικά. Από το 2017 έως το 2023, η συμμετοχή των γυναικών αυξήθηκε από 17% σε 35,5%, με τις γυναίκες να κατέχουν πλέον το 43,8% των μεσαίων και ανώτερων διευθυντικών θέσεων στον ιδιωτικό τομέα. Η χώρα στοχεύει να επιτύχει 40% συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό έως το 2030. Πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα Wusul, έχουν διευκολύνει πάνω από 307.000 γυναίκες να ξεπεράσουν τα εμπόδια μεταφοράς στον χώρο εργασίας. Ενώ, από τον Φεβρουάριο του 2025, η άδεια μητρότητας έχει παραταθεί σε 12 εβδομάδες, με διατάξεις για ευέλικτο ωράριο. Επιπλέον, οι νέοι εργατικοί νόμοι επιβάλλουν ίση αμοιβή για ίση εργασία και προσφέρουν βελτιωμένα οφέλη, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων στέγασης και μεταφοράς.
Επίσης, η εγγραφή των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι υψηλή, με αυξανόμενο αριθμό γυναικών που σπουδάζουν σε τομείς STEM Science (Επιστήμη), Technology (Τεχνολογία), Engineering (Μηχανική) και Mathematics (Μαθηματικά). Οι γυναίκες επιχειρηματίες έχουν αυξηθεί, με τη βοήθεια προγραμμάτων που προσφέρουν χρηματοδότηση, καθοδήγηση και υπηρεσίες ανάπτυξης επιχειρήσεων.
Επιπλέον, τροποποιήσεις από το 2022 στον Νόμο περί Προσωπικής Κατάστασης έχουν ενισχύσει τη νομική αυτονομία των γυναικών. Οι γυναίκες έχουν πλέον το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση διαζυγίου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως κακοποίηση ή εγκατάλειψη. Οι μητέρες μπορούν πλέον πιο εύκολα να διατηρούν την επιμέλεια των παιδιών τους χωρίς μακρές νομικές διαδικασίες.
Παρά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, ακόμα υπάρχουν πολλές ανισότητες που κατακρίνονται από διεθνής νομοθεσίες.
Ο Νόμος περί Προσωπικής Κατάστασης συνεχίζει να κατοχυρώνει την ανδρική κηδεμονία, απαιτώντας από τις γυναίκες να λαμβάνουν άδεια από άνδρες κηδεμόνες για γάμο και επιβάλλοντας υποχρεώσεις στις συζύγους να «υπακούουν» στους συζύγους τους, ενώ οι άνδρες έχουν τον τελευταίο λόγο στην ανατροφή των παιδιών.
Ο οργανισμός Amnesty International αναφέρει σοβαρή κακοποίηση Κενυατών οικιακών εργαζομένων στη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένης της παραπλανητικής πρόσληψης, των απλήρωτων μισθών και των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας.
Οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των γυναικών στη Σαουδική Αραβία συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν αυθαίρετες συλλήψεις, κρατήσεις και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, με αναφορές για βασανιστήρια και άλλες κακοποιήσεις. Αυτή η καταστολή υπογραμμίζει το χάσμα μεταξύ των νομικών μεταρρυθμίσεων και της εφαρμογής τους. Η Israa al-Ghomgham, μια υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών που αντιμετώπισε τη θανατική ποινή το 2018 για συμμετοχή σε διαμαρτυρίες στην περιοχή Qatif. Η υπόθεσή της τράβηξε τη διεθνή προσοχή ως πιθανό προηγούμενο για τη δίωξη γυναικών ακτιβιστών βάσει των αντιτρομοκρατικών νόμων.
Το νομικό σύστημα της Σαουδικής Αραβίας, που βασίζεται σε μια αυστηρή ερμηνεία του νόμου της Σαρίας, επιτρέπει τη θανατική ποινή για διάφορα αδικήματα, όπως φόνο, αποστασία, μοιχεία, εμπορία ναρκωτικών και «μαγεία». Οι δίκες συχνά στερούνται διαφάνειας και οι κατηγορούμενοι μπορεί να στερηθούν την πρόσβαση σε νομική συμβουλή ή να υποβληθούν σε βασανιστήρια για την απόσπαση ομολογιών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) συνεργάζεται ενεργά με τη Σαουδική Αραβία για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών μέσω διπλωματικού διαλόγου, υπεράσπισης και υποστήριξης των τοπικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Επίσης, οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως οι Amnesty International και Human Rights Watch, έχουν καταδικάσει τη χρήση της θανατικής ποινής στη Σαουδική Αραβία, ιδίως κατά των γυναικών και των μεταναστών.
Παρά τις προσπάθειες αυτές, οι προκλήσεις παραμένουν και ευελπιστούμε σε μια Σαουδική Αραβία, όπου οι γυναίκες θα έχουν ίση μεταχείρισή με τους άντρες.
Το να είσαι ακόλουθος του Ισλάμ δεν δικαιολογεί την κακομεταχείριση των γυναικών. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν ελευθερία επιλογής και ελευθερία λόγου σε όλους τους τομείς!
