Ο Ρωσικός ρεαλισμός από τη δεκαετία του 1850 έως τη δεκαετία του 1880 ήταν ένα κίνημα για την νεολαία. Η νέα τέχνη έκανε για πρώτη φορά γνωστή την παρουσία της όταν το 1863, 14 νεαροί απόφοιτοι από την Αυτοκρατορική Ακαδημία Καλών Τεχνών (Imperial Academy of Fine Arts) στην Αγία Πετρούπολη αρνήθηκαν να ζωγραφίσουν έργα και να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό χρυσού μεταλλίου σε ένα απαιτούμενο θέμα από τη Σκανδιναβική μυθολογία. Ζήτησαν άδεια να επιλέξουν οι ίδιοι θέματα σύμφωνα με τα δικά τους γούστα. Αυτό το γεγονός έγινε γνωστό ως Revolve of the fourteen (1863). Τα αιτήματά τους δεν ικανοποιήθηκαν, επομένως οι αντάρτες οργάνωσαν την πρώτη ανεξάρτητη συμμαχία καλλιτεχνών της Ρωσίας με το όνομα The Peterburg Artists Guild. Τα γούστα των νεαρών επαναστατών σαφώς τους οδηγούσαν μακριά από την παραδοσιακή ακαδημαϊκή τέχνη προς την κατεύθυνση του ρεαλισμού και του νεωτερισμού. Η διδακτορική διατριβή του Nikolai’s Chernyshevsky (Νικολάι Τσερνισέφσκι, 1928-1889) «Life is beautiful’ and ‘Everything which shows us or remind us of life is beautiful », ενθουσίασε τα νεαρά μυαλά καλώντας τα στα καλλιτεχνικά ‘‘οδοφράγματα’’.
Ως αποτέλεσμα της συνεχώς αυξανόμενης ανησυχίας της ρωσικής κοινωνίας για τη μοίρα της αγροτιάς, και μαζί με την ανησυχία για τη μοίρα της ίδιας της Ρωσίας, το λαϊκό/αγροτικό θέμα θα γίνει το κύριο επίκεντρο σε όλη τη ρωσική τέχνη για πολλά χρόνια ακόμα. Η δημιουργία της The Society of Travelling Exhibitions (Εταιρείας Ταξιδιωτικών Εκθέσεων) το 1870 ένωσε καλλιτέχνες του κινήματος του ρεαλισμού τόσο από παλαιότερες όσο και από νεότερες γενιές και η θριαμβευτική πορεία των εκθέσεων της κοινωνίας στις ρωσικές πρωτεύουσες και επαρχίες, καθιέρωσε αμετάκλητα τον ρεαλισμό ως το ηγετικό κίνημα στη Ρωσική τέχνη. Η κοινωνία έφτασε στο αποκορύφωμά της μεταξύ 1970 και 1881, και εκείνα ήταν τα χρόνια που οι περιπλανώμενοι δημιούργησαν το πιο σημαντικό έργο τέχνης που τώρα εκτίθενται στην Πινακοθήκη Tretyakov στη Μόσχα και στο Ρωσικό Μουσείο στην Αγία Πετρούπολη.
Κάποια από τα πιο γνωστά και συμαντικά έργα του ρωσικού ρεαλισμού είναι τα ακόλουθα:
Στα τέλη της δεκαετίας του 1870 οι Ρώσοι είχαν ήδη στρέψει την προσοχή τους στον ιμπρεσιονισμό. Λίγο μετά την άνοδο του γαλλικού ιμπρεσιονισμού, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1860, το στυλ της ιμπρεσιονιστικής ζωγραφικής τους αντιγράφηκε αμέσως από τους Ρώσους. Για πολύ καιρό η τέχνη του ιμπρεσιονισμού τους φαινόταν ημιτελής και στερούμενη περιεχομένου, ωστόσο η επαφή των περιπλανώμενων με τη γαλλική ζωγραφική άφησε το σημάδι της σε αυτούς και σε όλη τη ρωσική τέχνη που ακολούθησε. Ο ιμπρεσιονισμός έγινε ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής σχολής της Μόσχας που επιβίωσε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, στεφανώνοντας ακόμη και τις διώξεις της περιόδου του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Οι πρώτοι καλλιτέχνες που εξέθεσαν πίνακες του ρωσικού ιμπρεσιονισμού ήταν οι Valentin Serov, Isaac Levitan, Konstantin Korovin, Nicolai Fechin και Ilya Repin.
Πιο κάτω ακολουθούν έργα των πιο εμβληματικών ιμπρεσιονιστών καλλιτεχνών της Ρωσίας:
Πηγή: From Russia: French and Russian master paintings 1870-1925 from Moscow and St Petersburg, (2008), Published by Royal Academy of Arts, London
